Bomen & boselementen – onderhoud en behoud
Bossen en boselementen zijn een belangrijke pijler in het werk van veel Erfgoedhoveniers. Het in stand houden van de landschappelijke en/of architectonische structuur en de variatie in en ecologische kwaliteit van beplanting en bomen staan daarbij voorop. Lees hieronder meer over onze dienstverlening gebaseerd op de uitvoeringsrichtlijn (URL).
Meer weten over:
IMPRESSIE VAN DE UITVOERINGSRICHTLIJN (URL)
Onafhankelijke kwaliteitsborging
De leden van onze vereniging staan voor hun kwaliteit, daarom is het initiatief genomen voor het opzetten van een onafhankelijke kwaliteitsborging. De RCE en de ERM hebben in nauwe samenwerking met diverse partijen in het groen erfgoed een uitvoeringsrichtlijn (URL) en een beoordelingsrichtlijn (BRL) opgesteld. De uitvoeringsrichtlijn omschrijft hoe het werk moet worden uitgevoerd en de beoordelingsrichtlijn beoordeelt of de bedrijven werken conform deze URL en worden dan gecertificeerd. Al onze leden werken volgens de URL bij groene monumenten. Waarvan hieronder een impressie. De URL en de BRL worden beheerd door de ERM en zijn vanaf haar platform te downloaden en via deze link op onze site.
MONUMENTALE BOMEN EN RENOVATIE
Historische waarde behouden bij renovatie
Monumentale bomen zijn nu in volle wasdom en bepalen de sfeer van ons groene erfgoed. Uit respect voor deze sfeerbepalende bomen is het meer dan wenselijk een boomtechnisch advies in te winnen voorafgaand aan een renovatie van de tuin.
Monumentale bomen en effect rapportage
Niet zelden is een boom ten dode opgeschreven door ongewenste werkzaamheden bij zo’n renovatie. Vaak had dit voorkomen kunnen worden door het juiste advies en de correcte ingrepen die hier uit voort komen. Een hulpmiddel hiervoor is de boom effect reportage, waarbij de huidige situatie, het gewenste beeld en de uit te voeren ingrepen inzichtelijk worden gemaakt. Voor het goed uitvoeren van deze ingrepen is naast een gedegen opleiding en ervaring ook kennis vereist van de tuingeschiedenis omdat ook de tuinhistorische waarde van het boombestand in groen erfgoed van groot belang is. Dit onderscheid Erfgoedhoveniers van hun collega’s.
Mocht een boom dan toch in zijn laatste levensfase zijn en er geen andere mogelijkheid is dan kap, dan dient dit in het kwetsbare groene erfgoed met beleid uitgevoerd te worden zodat de rest van de tuin gespaard blijft.
ONDERHOUD EN BEHOUD LAANBOMEN
Historisch beeld laanbomen
Een historische laan is een oude weg of pad met aan weerzijden een of meer rijen bomen van gelijke soort en maat in een vaak regelmatig plantverband. Er zijn enkele en dubbele lanen en soms zelfs lanen met drie rijen bomen aan weerszijden. Historische lanen zijn te vinden op landgoederen, buitenplaatsen, in steden en dorpen.
Onderhoud en behoud van laanbomen door Erfgoedhoveniers met als doel:
• In stand houden of herstellen van de historische laanstructuur, beeld, ritme en kroonvorm.
• In stand houden of verbeteren van de vitaliteit van afzonderlijke laanbomen door goede groeiomstandigheden te bevorderen zowel bovengronds als ondergronds.
• Behoud van de ecologische kwaliteiten van een oude laan.
ONDERHOUD EN BEHOUD SOLITAIRE BOMEN EN BOOMGROEPEN
Historisch beeld solitaire bomen en boomgroepen
Solitaire bomen in groen erfgoed zijn meestal vrij uitgegroeide brede bomen met een lage vrije stamhoogte in grasland, gazon of lage beplanting. Boomgroepen, zoals bedoeld in het kader van groen erfgoed, zijn boomaanplanten van een of meerdere soorten die samen een eenheid vormen van verschillende in elkaar overlopende boomkronen en takkenstructuren. Voor de parkaanleg is dan alleen het gezamenlijk beeld van de boomgroep belangrijk, niet dat van de afzonderlijke bomen. Solitaire bomen en boomgroepen zijn bepalend voor de ruimtelijke structuur en voor de beleving van een parkaanleg in landschapsstijl. Ze vormen het blikpunt of begeleiden zichtlijnen.
Onderhoud en behoud van solitaire bomen en boomgroepen door Erfgoedhoveniers met als doel:
• In stand houden of herstellen van het architectonische parkbeeld en het behoud van soorten en variatie.
• In stand houden of verbeteren van de vitaliteit van de bomen door goede groeiomstandigheden te bevorderen zowel bovengronds als ondergronds.
• Behouden van de ecologische kwaliteiten van de bomen en boomgroepen.
ONDERHOUD EN BEHOUD PARKBOS
Bosbeheer behoort niet primair tot het werkterrein van hoveniers, maar in veel parken en op veel buitenplaatsen voeren hoveniers wel onderhoud en behoudswerkzaamheden uit in parkbossen.
Historisch beeld parkbossen
Historische parkbossen zijn meestal van oorsprong aangelegde cultuurbossen op landgoederen en buitenplaatsen. Het historisch beeld van parkbossen is sterk afhankelijk van de oorsprong en stijlperiode van de aanleg en van de functie. De meeste landschappelijk aangelegde parkbossen kenmerken zich door een gevarieerde opbouw in soortensamenstelling, gelaagdheid en ouderdom. Door het parkbos lopen wandelpaden, vaak via een gevarieerde route. Het kroondak van de opgaande bomen is grotendeels gesloten met een kroonprojectie van 60 tot 70%. Het bomenbestand is gevarieerd, er is meer ruimte voor individuele bomen en er zijn solitaire bomen ingeplant in bosvakken en op specifieke plaatsen. Vaak is er afwisseling in dichte en open plekken. Hiervoor zijn er kleine bomen en groen blijvende heesters aangeplant, op sommige plaatsen groepen met coniferen en vaak groepen met bloeiende heesters zoals rododendron, gele kornoelje, krent, prachtframboos, alpenbes en sneeuwbes. De buitenranden van een parkbos zijn vaak gebogen en voorzien van bijzondere soorten.
Onderhoud en behoud van parkbos door Erfgoedhoveniers met als doel:
• In stand houden van het oorspronkelijk karakter en het architectonisch parkbeeld met open en dichte delen, zichtlijnen en padenstructuren.
• In stand houden van de gevarieerde bosbeplanting en parkbosrand met bijzondere solitaire bomen, oude en jongere bomen, heesters en kruidensoorten, met inheemse en uitheemse soorten.
• Behouden van de ecologische kwaliteiten van het parkbos.
ONDERHOUD EN BEHOUD HOUTWAL EN HOUTSINGEL
Historisch beeld houtwal en houtsingel
Houtsingels en houtwallen zijn smalle beplantingsstroken met opgaande bomen en een gemengde onderbegroeiing van struweelheesters en kruiden. Het gebruik van de wal of singel als veekering, kweek van geriefhout/hakhout of het breken van de wind (vanwege een tuinaanleg of tegen verstuiving van een akker) bepaalde het beeld en de soortenkeus. Voor veekering was een doornige gesloten onderbegroeiing nodig. Waardevolle houtwallen en houtsingels komen veel voor als randbeplanting langs paden, wegen en weides op landgoederen, boerenerven en in openbaar groen.
Onderhoud en behoud van houtwal en houtsingel door Erfgoedhoveniers met als doel:
• In stand houden van de landschappelijke en architectonische structuur en de functie van de houtsingel of houtwal voor de park- en erfaanleg.
• In stand houden van een gevarieerde boom- en heesterbegroeiing.
• In stand houden van de ecologische kwaliteiten van een houtsingel en houtwal.
ONDERHOUD EN BEHOUD HAKHOUT
Historisch beeld hakhout
Hakhoutpercelen zijn meestal monoculturen van één boomsoort die periodiek gehakt worden. De hakhoutstoven staan soms op rabatten of bosakkers met greppels voor een optimale waterhuishouding. Op historische landgoederen en buitenplaatsen werd hakhout ook toegepast als visueel element in de aanleg. Het hakhout werd zorgvuldig beheerd, er werd gespit en ongewenste beplanting werd verwijderd. Het historisch beeld is daarom afhankelijk van de oorspronkelijke functie.
Onderhoud en behoud hakhout door Erfgoedhoveniers met als doel:
• In stand houden van hakhout als cultuurhistorisch onderdeel van de aanleg in een historisch park.
• In stand houden van de ecologische kwaliteiten van hakhout.
ONDERHOUD EN BEHOUD LEIBOMEN
Historisch beeld leibomen
Leibomen hebben een regelmatig opgebouwd stelsel van stam en zijtakken (gesteltakken), in de opbouwfase of permanent ondersteund door een beleidingsconstructie. Knoestige snoeiplekken en knotten zonder snoeistompjes vormen het winterbeeld en een gelijkmatige verdeling van het blad het zomerbeeld. Gegroepeerd in rij- of ander plantverband vormen ze een duidelijk structurerend element in de aanleg. Gekandelaberde bomen zijn een tussenvorm tussen lei- en knotbomen. Ze worden niet zoals knotbomen op een vaste hoogte gesnoeid, maar kennen een opbouw van gesteltakken zoals leibomen. Hiervan onderscheiden ze zich doordat ze in de opbouw niet ondersteund worden door een geleidingsconstructie en daarom vaak een minder regelmatige opbouw kennen. Gekandelaberde bomen, zoals lindes en platanen komen regelmatig voor bij boerderijen, als laanbeplanting op buitenplaatsen en als wegbeplanting in steden en dorpen. De onderhoud en behoudsmethodes komen grotendeels overeen met die voor leibomen.
Onderhoud en behoud van leibomen door Erfgoedhoveniers met als doel:
• In stand houden van de cultuurhistorische boomvorm en van de structuur van gegroepeerde bomen.
• Verlengen van de levensduur van de leiboom.
ONDERHOUD EN BEHOUD KNOTBOMEN
Historisch beeld knotbomen
Kenmerkend voor oude knotbomen is een dikke korte stam, uitgroeiend naar een brede knot waarop jonge één- tot vijfjarige takken staan. De hoogte van de stam varieert, afhankelijk van het gebruik en de functie. Knotwilgen worden vaak op een hoogte van 1,5 tot 2,5 meter afgezet, knotlindes voor boerderijen vaak hoger, op 4 tot 6 meter. De knot vormt een vrij gladde verdikking; er zijn geen stompjes van afgesnoeide takken zichtbaar.
Onderhoud en behoud van knotbomen door Erfgoedhoveniers met als doel:
• In stand houden van de cultuurhistorische boomvorm.
• Verlengen van de levensduur van de boom.