(Heester)beplantingen – onderhoud en behoud

Naast bomen vormen (heester)beplantingen een structurerend element in tuin- en parkaanleg. Het werk van Erfgoedhoveniers richt zich hierbij dan ook op de structurerende functie van beplanting voor de aanleg en het in stand houden van de belevingswaarde van kleur en plantstructuren. Alle Erfgoedhoveniers werken hierbij volgens de uitvoeringsrichtlijn (URL). Op deze pagina geven wij u hiervan een impressie.

Meer weten over:

• De uitvoeringsrichtlijn (URL) >>
• Plantensortiment >>
• Onderhoud en behoud heesterbeplantingen in parkbos >>
• Onderhoud en behoud heestergroepen >>
• Onderhoud en behoud heesterborders >>
• Onderhoud en behoud rozenperken >>
• Onderhoud en behoud klim- en leiplanten >>
• Onderhoud en behoud historische bloemperken >>
• Onderhoud en behoud vaste plantenborders >>

Onafhankelijke kwaliteitsborging

De leden van onze vereniging staan voor hun kwaliteit, daarom is het initiatief genomen voor het opzetten van een onafhankelijke kwaliteitsborging. De RCE en de ERM hebben in nauwe samenwerking met diverse partijen in het groen erfgoed een uitvoeringsrichtlijn (URL) en een beoordelingsrichtlijn (BRL) opgesteld. De uitvoeringsrichtlijn omschrijft hoe het werk moet worden uitgevoerd en de beoordelingsrichtlijn beoordeelt of de bedrijven werken conform deze URL en worden dan gecertificeerd. Al onze leden werken volgens de URL bij groene monumenten. Waarvan hieronder een impressie. De URL en de BRL worden beheerd door de ERM en zijn vanaf haar platform te downloaden en via deze link op onze site.

In de tuinhistorie is het sortiment eigenlijk altijd beeldbepalend, waarbij de toepassingen in de loop der eeuwen natuurlijk aan diverse modegrillen onderhevig was.

Zo zijn de iep, abeel, linde en eik vaak in lanenstelsels van geometrische tuinen gebruikt maar zien we momenteel grotendeels beukenlanen. In de landschapsstijlen werden vaak sierlijke bomen gebruikt met fraaie bladcontrasten zoals rode beuk, plataan en tamme Kastanje, ook werden er veel naaldbomen zoals Den en Lariks toegepast terwijl die laatste momenteel nauwelijks nog aangeplant worden. Ook het Engels hout was een typisch tijdsbeeld. Boeren- en landschapsbeplanting had vroeger een sterk regionaal karakter, maar momenteel wordt er met name beuk om de boomgaard aangeplant, waar momenteel gelukkig weer steeds meer oude fruitrassen worden toegepast. Maar ook het sortiment zelf is continu in beweging doordat er vaak nieuwe cultivars ontwikkeld zijn die ziekte resistenter zijn of beter groeien. Het toepassen van het juiste sortiment vereist een specifieke kennis en ervaring. Bij het vervangen van een laan wordt er soms zelfs gekozen om bestaand genetische materiaal te gebruiken voor de kweek van nieuwe bomen. Inheems materiaal verdient vaak de voorkeur omdat het uiteindelijke resultaat bevredigender is dan een snellere maar kwalitatief mindere groei van uitheems materiaal. Al deze specifieke beplanting kennis is bij Erfgoedhoveniers aanwezig.

Historisch beeld heesterbeplantingen in parkbos

Heesterbeplantingen in parkbossen zijn meestal oorspronkelijk aangeplante maar vaak verwilderde open of gesloten beplantingen van één of meer soorten. Het gaat in deze beplantingen vooral om de structurerende waarde van de combinatie en minder om de sierwaarde van de afzonderlijke heesters. In open heesterbeplantingen in parkbossen groeien als onderbegroeiing meestal inheemse kruiden, varens en soms stinzenplanten. In gesloten parkheesterbeplantingen, zoals in rododendrongroepen en onder coniferen, groeien door lichtgebrek weinig of geen kruidachtige planten.

Onderhoud en behoud van heesterbeplantingen in parkbos met als doel:
• In stand houden van de structurerende functie van de heesterbeplanting voor de aanleg.
• In stand houden van de belevingswaarde van kleur en plantstructuren.
• In stand houden van de genetische diversiteit.
• In stand houden van de ecologische waarde van de heesterstructuur in het parkbos.

Historisch beeld heestergroepen

Heestergroepen vormen een zelfstandig architectonisch element in een parkaanleg. Het gaat hierbij om aangeplante groepen heesters van sterke soorten liggend in gazons, langs lanen of randen van het parkbos. Het gaat in deze beplantingen vooral om de structurerende waarde van de combinatie en minder om de sierwaarde van de afzonderlijke heesters. Heesterranden langs een parkbos in een landschappelijke aanleg waren vaak gevarieerd opgebouwd in hoogtes en texturen en vormde zo een geheel met de bosrand. In open heestergroepen groeien als onderbegroeiing meestal lagere bodembedekkende parkheesters en inheemse kruiden, varens en soms stinzenplanten. In gesloten parkheesterbeplantingen, zoals in rododendrongroepen, groeien door lichtgebrek weinig of geen kruidachtigen.

Onderhoud en behoud van heestergroepen met als doel:
• In stand houden van de structurerende functie van de heesterbeplanting voor de aanleg.
• In stand houden van de belevingswaarde van kleur en plantstructuren.
• In stand houden van de ecologische waarde van de heesterstructuren.

Historisch beeld heesterborders

Heesterborders zijn sterk gearrangeerde beplantingen. De heesters zijn solitair, gemengd of groepsgewijs aangeplant voor hun sier- en belevingswaarde als heestersoort afzonderlijk en als gezamenlijke compositie. De onderbegroeiing bestaat meestal uit een aanplant van lage en bodembedekkende sierheesters en/of bodembedekkende vaste planten en bolgewassen.

Onderhoud en behoud van heesterborders met als doel:
• In stand houden van de gewenste structuur en compositie van de aanleg.
• Stimuleren van een goede groei en rijke bloei.

Historisch beeld rozenperken

Botanische rozen en historische heesterrozen worden toegepast in gemengde parkheester- en sierheesterbeplantingen. Rozenperken bestaan uit lage tot halfhoge struikrozen, soms aangevuld met randen van vaste planten en bodembedekkers. In een formele aanleg worden rozenperken vaak omzoomd door bandzoden van gras of lage haagjes. Zowel bonte kleurcombinaties (vooral in de 19e eeuw) als perken gevuld met één kleur of cultivar komen voor.

Onderhoud en behoud van rozenperken met als doel:
• In stand houden van de structuur van de historische aanleg.
• In stand houden van het historisch rozensortiment indien aanwezig.
• Zorgdragen voor gezonde groei en rijke bloei.

Historisch beeld klim- en leiplanten

Klim- en leiplanten worden geleid tegen gebouwen, muren en langs pergola’s, berceaus en latwerk. Klimplanten met zelfhechtende wortels zoals wingerd groeien op eigen kracht tegen gevels. Soorten met slingerende ranken zoals blauwe regen en struikvormige heesters zoals klimrozen hebben een latwerk nodig waarlangs ze klimmen of worden aangebonden; dit wordt vaak toegepast in een tuin, bij entrees van huizen en tegen tuinpriëlen. Begroeide tuinprielen waren in de landschapsstijl heel populair maar zijn voor een groot deel verdwenen. Sommige soorten klimplanten kunnen zeer oud worden, zoals moerbei, vijg, blauwe regen, klimrozen en klimhortensia.

Onderhoud en behoud van klim- en leiplanten met als doel:
• In stand houden van oude monumentale klim- en leiplanten en hun structuren.
• In stand houden van een fraaie structuur en compositie van klimplanten in relatie met de ondergrond.

Historisch beeld bloemperken

Kenmerkend voor historische bloemperken is een sterk gearrangeerd karakter. De beplanting is samengesteld op basis van vorm, structuur, kleur van blad en bloem en bloeiperiode. Voor bloemperken worden één- en tweejarige planten gebruikt en ook kort levende of niet winterharde vaste planten, zomerbol- en knolgewassen en kuipplanten. Deze worden in kweekbakken of kweekkassen in de winteren voorjaarsperiode voor dit doel opgekweekt of voorgetrokken. Daarnaast worden in wisselperken voor de voorjaarsbloei ook bolgewassen toegepast. Bloemperken en mozaïekperken werden vaak rondom afgezet met een laag hekje van metaal.

Onderhoud en behoud van bloemperken met als doel:
• In stand houden van de historische bloemperken als onderdeel van de tuinarchitectuur.
• Behouden van de sier- en belevingswaarde van de bloemperken.

Historisch beeld vaste plantenborders

Onder historische vaste plantenborders verstaan we borders met vaste planten die wat betreft de plek en functie in de aanleg, de compositie en de soortensamenstelling terug te voeren zijn op vroeger aanwezige borders. Een belangrijke leidraad hiervoor is het oorspronkelijke beplantingsplan als dat nog beschikbaar is. Kenmerkend voor de meeste historische vaste plantenborders is hun sterk gearrangeerde karakter. Iedere plant heeft in de bordercompositie een toebedeelde plaats, gerangschikt op vorm, hoogte, bloem- en bladkleur en bloeitijd. In een historische vaste plantenborder kunnen ook solitaire sierheesters en halfheesters (‘mixed borders’) zijn aangeplant. Eveneens worden vaak bolgewassen en soms één- en tweejarigen in vaste plantenborders toegepast. Historische vaste plantenborders vereisen intensief Onderhoud en behoud.

Onderhoud en behoud van vaste plantenborders met als doel:
• In stand houden van de structuur en de sierwaarde van de historische border binnen de aanleg.
• Behouden van de zo oorspronkelijk mogelijke compositie en soortensamenstelling van de borderbeplanting.